BEBEK VE ÇOCUKLARDA KÝMYASAL MADDE VE YABANCI CÝSÝM YUTULMASI
Bebek doðduðu andan itibaren çevresindeki cisimleri emme yeteneðine sahiptir. Bu yetenek doðanýn bebeðe verdiði olaðanüstü bir ödüldür. Beslenme ancak bu sayede mümkün olur ve bebek anne memesinden gerekli besinleri böylece alýr. Zeka, yürüme, oturma, konuþma gibi beceriler henüz geliþmemiþ olsa da emme, bir refleks olarak doðumdan itibaren vardýr. Bu nedenle yenidoðan çevresindeki tüm cisimleri emer. Bebek büyüdükçe ve hareket kabiliyeti kazandýkça yakýn çevresine ulaþýr. Emekleme ve yürüme dönemlerinde ise artýk halý ve döþeme üzerinde bulduðu çok küçük cisimleri ele geçirir ve aðýza götürür. Kýsacasý tehlikelerin boyut ve sayýsý artar. Bu tehlikeler nelerdir? Aðza götürülen, besin dýþýnda vücut için yabancý olan madde ve cisimler nelerdir?
Yutulan veya içilen zararlý maddeler 2 grupta incelenebilir.
1.Katý maddeler
2.Sývýlar
Vücut için zararlý sývýlarýn içilmesi:
Evlerimizdeki birçok sývý madde bebeklerimizin yaþamýný tehdit eder özellikleri taþýmaktadýr. Örneðin bulaþýk makinesi deterjan ve yað çözücüleri, çamaþýr sularý, mutfak ve banyo temizlik maddeleri, kireç çözücüler gibi. Bu sývýlar genellikle alkali karakterdedir. Ambalajlý ve markalý ürünlerin yakýcý etkisi daha az olduðu halde açýkta satýlan kimyasal temizlik sývýlarý insanlar için zararlý maddelerdir.
Boya ve boyacýlýkta kullanýlan kimyasal maddelerin yanlýþlýkla içilmesi sýk görülen bir baþka durumdur. Boya ve tiner gibi tahriþ edici ve dokuyu yakýcý sývýlar kimyasal yapýlarý nedeniyle zehirleyici maddelerdir. Bu zehirler kýsa sürede, ani etki gösterebildiði gibi içerdikleri kurþun gibi maddelerin emilimi sonucu yavaþ ve kronik olarak beyin, sinir sistemi, karaciðer ve böbrek gibi organlarda hasar oluþturabilir.
Bebek ve çocuðun evde kolaylýkla ulaþabileceði yerlerde ve çekici ambalajlarda duran maddeler yanlýþlýkla içildiðinde yemek borusu ve midenin yanmasý sonucu ortaya çýkar. Yanýk, iltihap ve mukozadaki hasar, zararlý sývýnýn içilmesinden günler veya haftalar sonra yemek borusunda yavaþ yavaþ daralmaya yol açar. Bebek sürekli kusmaya baþlar, beslenme bozulur.
Teþhis ve Tedavi Yöntemleri: Endoskopik inceleme sayesinde yanýk ve hasarýn derecesi anlaþýlýr. Ana tedavi aðýzdan beslenmenin kesilmesi ve çeþitli ilaçlarýn damardan serum içinde verilmesidir. Rontgen çekilerek akciðer ve sindirim sistemindeki bozukluklar araþtýrýlýr. Daralan yemek borusu endoskop yardýmý ile açýlýr. Aðýr olmayan yemek borusu yanýðýnýn tedavisi son derece baþarýlý olduðu halde ciddi daralmalarda birkaç kez dilatasyon adý verilen yemek borusunun geniþletilme iþlemi yapýlmaktadýr. Günümüzde Çocuk Gastroenteroloji (Sindirim, Karaciðer ve Beslenme Hastalýklarý) uzmanlýðýndaki geliþmeler sayesinde tüm bu tedavi yöntemleri kolaylýkla uygulanabilmektedir.
sayfabaþý
Katý Madde Yutulmasýna Baðlý Sorunlar:
Bebek ve çocuklarýn en sýk yuttuklarý cisim metal paralardýr. Kolay bulunduðu ve aile bireyleri tarafýndan taþýndýðý ve saklandýðý için ele geçirilmesi her zaman olasý olan çeþitli büyüklükteki paralar yuvarlak olduklarý için aðýzdan yemek borusuna kolaylýkla geçer. Genellikle göðüs ortasýnda bir yerde, yemek borusuna (özofagus) takýlýr. Küçük oyuncak parçalarý, legolar, metal çivi, vida, anahtar, kalem ve boya parçalarý diðer çok yutulan katý cisimlerdir. Bu maddeler yemek borusunda takýlýp kalýr veya mideye ilerler. Ancak mide çýkýþ deliðinden geçemedikleri için orada kalarak mide asit ve enzimlerinin etkisine girerler. Plastik ve madeni cisimler eðer kesici ve delici deðillerse ani olarak zararlý etki göstermezler. Fakat küçük saat pili gibi bebek için çekici, yutulmasý kolay, masum görünümlü cisimler ne yazýk ki mide içinde, asidin sindirici etkisiyle açýlarak içlerinden zararlý ve zehirli maddeler sýzar. Bu durumda mekanik etkiden çok kimyasal etki önem kazanýr. Zehirlenmenin yaný sýra organda delinme ortaya çýkabilir.
Yenidoðan bebekleri bekleyen bir baþka tehlike aile yakýnlarýnýn mutluluk için taktýklarý altýn parçalarý, maþallah ve çengelli iðnelerdir. Bebek emme refleksi sayesinde giysi veya yastýðýna tutturulmuþ iðneyi aðýzla açar ve çoðu zaman altýn ve iðneyi birlikte yutar. Bu durumda açýk olan iðne ucu yemek borusu veya mideye saplanýr. Kýsacasý mutluluk felakete dönüþmeye baþlar.
sayfabaþý
Katý Yabancý Cisim Yutulmasýnýn Belirtileri Nelerdir?
Maddenin takýldýðý yere göre belirtiler deðiþse de genellikle öksürük ve aðýzdan sürekli tükürük akmasý annenin dikkatini çekmelidir. Solunum yoluna baský söz konusuysa nefes almada güçlük ve morarma da bu tabloya eklenebilir. Yemek borusu veya midede devamlý olarak kalan cisimler ise bir süre sonra karýn aðrýsýna neden olurlar. Bebek beslenmeyi reddeder, aðýzdaki lokmayý yutmak istemez. Cisim çevresindeki dokuda (mukoza) hasar ve iltihaplanmaya yol açarak organýn delinmesi ve ateþ gibi bulgulara da neden olabilir.
Teþhis:
En kolay taný yöntemi bebeðin radyolojik olarak incelenmesidir. Metal cisimler rontgende kolaylýkla görülür. Fakat plastik, kumaþ veya yumuþak cisimler rontgende görünmedikleri için endoskop adý verilen fiberoptik aletlerin yardýmý ile bulunurlar.
Tedavi Yaklaþýmlarý
Annelerin en sýk sorduklarý soru yabancý cismin vücutta ne kadar kalabileceði ve zararlarý konusunda olmaktadýr. Sert ve keskin maddeler kusturularak kesinlikle çýkartýlmamalýdýr. Çengelli iðne bu bakýmdan en riskli cisimlerden biridir. Endoskop adý verilen cihazla yenidoðan bebeklerde dahi birkaç dakikada yabancý cisme ulaþarak vücuda zarar vermeden bu cismi dýþarý çýkarmak mümkündür. Madeni para gibi yuvarlak, kaygan ve midede erimeyen maddeler 24 saatten daha uzun süredir mide içinde durmaktaysa mutlaka çýkartýlmalýdýr. Eðer zararsýz kabul edilen madde mideyi terk etmiþse, çocuk ve bebeðin dýþkýsý sürekli gözlenerek, yabancý cisim vücuttan çýkýncaya kadar kontrol altýnda tutulur.
Her gün kullandýðýmýz ve her an elimizin altýnda olan maddelerin bebek ve çocuklarýmýz için gizli tehlikeler taþýdýðýnýn bilincinde olmalýyýz.
Mideden çengelli iðne çýkartýlmasý:
Yemek borusunun alt ucuna takýlmýþ yabancý cisim ve Endoskopik Tedavi